متن کامل

چشم‌شوی و دوش ایمنی

چشم‌شوی و دوش ایمنی

تهیه کننده: لاله عابدی – دانشجوی کارشناسی بهداشت حرفه‌ای

مواجهه تصادفی با مواد شیمیایی هنوز با وجود کنترل‌های مهندسی مناسب و دستورالعمل‌های ایمنی، وجود دارد، در نتیجه استفاده از دستکش‌ها، شیلدهای صورت و تجهیزات حفاظت فردی ضروری است. ۱۰ تا ۱۵ ثانیه اول مواجهه با مواد شیمیایی، به ویژه مواد خورنده، حائز اهمیت بوده و تاخیر حتی برای چند لحظه ممکن است باعث آسیب جدی گردد. در صورت مواجهه با مواد شیمیایی، وجود دوشها و چشم شوی‌های اضطراری اثرات این مواد را به حداقل می‌رساند. دوشهای اضطراری برای زدودن آلودگی از لباسهای اطفاء حریق به طور موثر استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که آب، قادر به خنثی سازی آلودگی نیست، بلکه آب آلودگی را از محل مورد نظر پاک کرده و باعث رقیق‌تر شدن آلودگی می‌شود.

استاندارد ANSI در مورد چشم‌شوی و دوشهای اضظراری توصیه می‌کند که باید از مقدار زیادی سیال تمیز، با فشار کم، برای مدت ۱۵ دقیقه استفاده شود. منابع دیگر حداقل دوره زمانی شستشو را ۲۰ دقیقه توصیه می‌کنند به ویژه اگر ماهیت آلودگی مشخص شده نباشد. در صورتیکه خصوصیات مواد شیمیایی شناخته شده باشد مدت زمان شستشو می‌تواند تغییر یابد. به عنوان مثال:
برای محرک‌های ملایم، حداقل ۵ دقیقه
برای محرک‌های متوسط تا شدید، حداقل ۲۰ دقیقه
برای مواد خورنده‌هایی که خاصیت نفوذی ندارند، ۲۰ دقیقه
برای مواد خورنده نافذ، حداقل ۶۰ دقیقه

مدت زمان شستشو:

مواد خورنده‌ای که خاصیت نفوذپذیری به بافتها را ندارند، موادی هستند که با لایه محافظتی بافتهای بدن واکنش داده و وسعت آسیب آنها محدود می‌شود. بیشتر اسیدها جزء مواد خورنده نفوذناپذیر بشمار می‌آیند. مواد خورنده نافذ مثل بیشتر قلیاها، هیدرو فلوئوریک اسید و فنول به پوست نفوذ کرده و نیاز به شستشوی طولانی‌تری دارند. (حداقل ۶۰ دقیقه) استفاده از چشم شوی و دوشهای اضظراری به خصوصیات مواد شیمیایی که کارگران از آنها استفاده می‌کنند و وظایفی که این افراد در محیط‌های کاری انجام می‌دهند، بستگی دارد. انتخاب وسایل حفاظتی مثل چشم‌شوی و دوشهای ایمنی باید مطابق با خطرات باشد، ارزشیابی خطرات بالقوه شغلی و نواحی مختلف کاری با تجزیه و تحلیل مشاغل میسر می‌گردد.

دوش های اضطراری:

استفاده از دوشهای اضطراری در مشاغلی توصیه می‌شود که بخشهایی از بدن در تماس با مواد خطرناک باشد. دوشهای اضطراری باید لوله آبی به قطر حداقل ۵۰/۸ سانتی‌متر در طول ۱۵۲ سانتی‌متر داشته باشد. در این قطر مطمئن هستیم که آب با تمام بدن تماس دارد، نه فقط با سر فرد.
ANSI توصیه می‌کند که سر دوش ۲۰۸-۲۴۳/۸ cm ( 82-96 اینچ ) از کف فاصله داشته باشد.
این تجهیزات در فاصله ۳۰-۱۵ متری از خطر (۱۰۰-۵۰ فوت ) قرار گیرند تا مدت زمان دسترسی به آنها بیشتر از ۱۰ ثانیه طول نکشد. البته این ۱۰ ثانیه بسته اثرات بالقوه مواد شیمیایی ممکن است تغییر یابد.
کمترین حجم لازم برای اسپری کردن آب در مدت زمان ۱۵ دقیقه، ۷/۷۵ لیتر بر دقیقه ( ۲۰ گالن بر لیتر ) می‌باشد. شیر دوش باید به گونه‌ای طراحی شود که کمتر از یک ثانیه فعال شده و بدون دخالت دست اپراتور همچنان فعال باشد. این شیر نباید در ارتفاع بیش از ۷۳/۳ cm ( 69 اینچ ) قرار گیرد. اگر دوش در محیطی بسته استفاده می‌شود باید مطمن باشیم که فضایی به قطر ۸۶/۴ cm ( 34 اینچ ) باز بوده و معانی بر سر راه وجود ندارد.

چشم شوی ایمنی:

در محیط‌های کاری که اثرات مواد خطرناک محدود به چشم و صورت کارگان می‌شودف استفاده از چشم‌شوی وسیله مناسبی برای حفاظت کارگران می‌باشد. کمترین حجم لازم برای اسپری کردن آب به طور همزمان برای هر دو چشم و در مدت زمان ۱۵ دقیقه ۵/۱ لیتر بر دقیقه ( ۴/۰ گالن بر دقیقه ) می‌باشد. شیر چشم‌شوی باید به گونه‌ای طراحی شود که بسادگی در دسترس بوده و در کمتر از یک ثانیه فعال شده و بدون اینکه دست اپراتور روی شیر یا اهرم باشد، همچنان فعال باقی بماند، تا فرد قادر باشد پلکهایش را با دستهایش باز نگه داشته و چشم‌ها را با مایع شستشو دهد. لازم است نازلهای ایستگاه چشم‌شوی در مقابل آلاینده‌های هوا برد حفاظت شوند. البته این پوشش‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که برداشتن آنها نیاز به حرکت جدا توسط کارگر نداشته باشد.

موقعیت قرارگیری چشم‌شوی و دوشهای اضطراری:
با توجه به اینکه افراد آسیب دیده، نیازمند به این تجهیزات بوده، و قادر به باز کردن چشم آسیب دیده خود نیستند، ANSI توصیه می‌کند که این تجهیزات در فاصله ۳۰-۱۵ متری ( ۱۰۰-۵۰ فوت ) از خطر قرار گیرند تا مدت زمان دسترسی به آنها بیشتر از ۱۰ ثانیه طول نکشد. البته این ۱۰ ثانیه بسته به اثرات بالقوه مواد شیمیایی ممکن است تغییر یابد. بعنوان مثال در اماکنی که مواد شیمیایی با خورندگی بالا استفاده می‌شود ممکن است این تجهیزات در فاصله ۶-۳ متری ( ۲۰-۱۰ فوتی ) از خطر مورد نیاز باشند.
دوشهای ایمنی و چشم شوی اضطراری بای در موقعیتی قرار گیرند که با استفاده از علائم ایمنی به راحتی تشخیص داده شوند، البته این علائم باید به گونه‌ای باشند که کارگران برای درک آنها نیاز به مهارت‌های زبانی نداشته باشند.
استفاده از چشم‌شوی و دوش‌های اضطراری بستگی به خصوصیات مواد شیمیایی که کارگران از آنها استفاده می‌کنند و وظایفی که این فرد در محیط‌های کار انجام می‌دهند، دارد.
توصیه‌های بعدی در مورد موقعیت مکتنی این تجهیزات:
-تا حد امکان در محلی نزدیک به خطر نصب گردد.
-مانعی بین موقعیت کاری و این تجهیزات وجود نداشته باشد. ( کارگران مجبور نباشند برای رسیدن به این تجهیزات از بین راهرو‌ها یا ماشین‌آلات و موانع دیگر عبور نمایند. )
-در محلی نصب گردند که به راحتی قابل مشاهده باشند.
-در سطوح مشترک قرار گیرند. پله‌ها بین موقعیت کاری و تجهیزات اضطراری، قرار نگیرند.
-تا حد امکان در نزدیکی راه خروجی اضطراری نصب گردند تا به هنگام بروز حوادث، گروه نجات بتواند به راحتی به فرد حادثه دیده برسانند.
در صورت نصب این تجهیزات در بیرون از کارگاه از یخ زدگی حفاظت شود.

درجه حرارت:

در سال ۱۹۹۸ استاندارد ANSI توصیه کرد، که آب باید ولرم باشد اما نباید دامنه حرارتی خاصی داشته باشد. به طور کلی درجه حرارت آب بین ۲۷ تا ۳۵ درجه سانتی گراد ( ۹۰-۸۰ درجه فارنهایت ) توصیه شده است. وسایل کنترل کننده درجه حرارت، شیر ترموستات، فلومتر و وسایل دیگری که به حفظ درجه حرارت و دبی پایدار و دائمی کمک می‌کند باید بر روی تجهیزات نصب گردند. در محیط‌های بیرون و سرد، دوشهای ایمنی دارای شیر معتدل کننده باشد تا دمای آبی که کارگران استفاده می‌کنند متناسب با دمای محیط باشد.

فاکتورهای موثر در انتخاب و استفاده از انواع تجهیزات اضطراری:

-شناخت مواد شیمیایی و خطرات بالقوه آنها:
تمام موارد خطرناک نیازمند به تشخیص مناسب و صحیح می‌باشند. استفاده از MSDS و برچسب‌ها می‌تواند در مورد ارزیابی خطرات کمک کننده باشد.

-تعداد کارگران شاغل:
در اماکنی که تعداد زیادی از کارگران از مواد خطرناک شیمیایی استفاده می‌کنند، بیش از یک دوش یا چشم‌شوی اضظراری مورد نیاز می‌باشد.

-لباس کارگر:
لباس کار و کفش‌های اضافی باید نزدیک به ‌دوشهای اضطراری نگهداری شود. زیرا لباش‌های آغشته به مواد شیمیایی خورنده و سمی بایستی سریعاً تعویض شوند.

-ایزولاسیون کارگران:
نصب هشداردهنده‌های سمعی و بصری می‌تواند کارگران را به راحتی در وضعیت آماده باش قرار دهد ( اعلام خطر ). این موضوع به ویژه هنگامیکه دوش اضطراری یا چشم‌شوی در حال استفاده است، مهم می‌باشد.

-آموزش کارگران:
تمامی کارگران، نیازمند دستورالعمل‌هایی در مورد استفاده مناسب از دوشهای اضطراری یا چشم شوی‌ها می‌باشند.
دستورالعمل‌های نوشته باید در نزدیکی دوشهای اضطراری و چشم‌شوی‌ها نصب گردند. در ضمن باید به کارگران در مورد موقعیت مکانی این تجهیزات و چگونگی استفاده از آنها آموزش‌های لازم داده شود.

پی نوشت:

آقای مهندس کرمانی نیز در تکمیل این مطلب فرموده‌اند:
استاندارد ANSI 2358,1-1990 در خصوص نصب، تست، آموزش و نگهداری به نکات زیر اشاره دارد:
– دستگاه باید قادر به تأمین جریان آبی معادل ۳ گالن در دقیقه برای مدت ۱۵ دقیقه باشد.
– حداقل فاصله هدهای خروجی آب با کف زمین باید بین ۳۳ تا ۴۵ اینچ (۵/۵۲ تا ۵/۱۱۲ سانتیمتر) و با نزدیکترین دیوار ۶ اینچ (۱۵ سانتیمتر) باشد.
– جریان کنترل شده فشار پایین آب بطور کامل بدون ایجاد جراحت برای کاربر باعث شساشوی چشمان و صورت گردد.
– هدهای خروجی آب باید مجهز به محافظ گرد و غبار باشد.
– چشم‌شوی‌ها باید بصورت هفتگی تست و نظافت شوند.
– جریان آب لوله تغذیه کننده چشم‌شوی باید دارای فشار psi30 باشد.
– باید کمتر از یک ثانیه پس از فعال شدن توسط فرد، عمل کند.
– محل آن باید با تابلوی مناسب مشخص شود.
– فاصله آن باید تا محل خطر بر حسب زمان ۱۰ ثانیه و بر حسب مسافت ۱۰۰ فوت باشد.